Postępowanie sanacyjne – co to jest i jak wyciąga firmę z długów?

Postępowanie sanacyjne jest jednym z czterech rodzajów postępowań restrukturyzacyjnych. Jego zasadniczą funkcją, podobnie jak w pozostałych, jest ochrona przedsiębiorstwa przed ogłoszeniem upadłości – z tą jednak różnicą, że umożliwia ono nie tylko zawarcie układu z wierzycielami, ale i również przewiduje wprowadzenie działań sanacyjnych poprawiających sytuację ekonomiczną dłużnika. W artykule dowiesz się m.in., na czym polega postępowanie sanacyjne, w jaki sposób przebiega oraz dlaczego warto je przeprowadzić.

Postępowanie sanacyjne – co to jest?

Tytułem wstępu chcielibyśmy zwrócić uwagę na nazewnictwo, które postępowaniem sanacyjnym potocznie każe określać również sanację lub „sanację długów”. W niniejszym tekście pozwolimy sobie korzystać z tych terminów zamiennie.

Pora więc odpowiedzieć sobie na podstawowe pytanie – postępowanie sanacyjne co to?

Podjęte działania w ramach postępowania sanacyjnego z założenia mają przywrócić zadłużonemu zdolność do wykonywania zobowiązań, jednocześnie chroniąc go przed koniecznością ogłoszenia upadłości, a także przed egzekucją.

Hybryda zainicjowanych narzędzi przedstawia postępowanie sanacyjne jako znakomitą alternatywę dla właścicieli firm znajdujących się w kryzysie ekonomicznym, oferując im wieloaspektową naprawę przedsiębiorstwa. To niewątpliwa zaleta każdej sanacji.

Wobec tego sanacja długów pozwala w jak największym stopniu zrealizować cele restrukturyzacji, łącząc uniknięcie upadłości przedsiębiorstwa z przywróceniem firmie zadłużonego właściwej kondycji finansowej.

Więcej o restrukturyzacji przeczytasz tu: Restrukturyzacja, co to?

Postępowanie sanacyjne – podstawa prawna

Możliwość przeprowadzenia postępowania sanacyjnego jest wprost uregulowana w Ustawie – Prawo restrukturyzacyjne.

Przedmiotowe określenie celów postępowania restrukturyzacyjnego, w tym także postępowania sanacyjnego, możemy odnaleźć w art. 3 tejże ustawy, która stanowi następująco:

"Celem postępowania restrukturyzacyjnego jest uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika przez umożliwienie mu restrukturyzacji w drodze zawarcia układu z wierzycielami, a w przypadku postępowania sanacyjnego - również przez przeprowadzenie działań sanacyjnych, przy zabezpieczeniu słusznych praw wierzycieli".

Natomiast ściśle o postępowaniu sanacyjnym traktuje Dział IV – Postępowanie sanacyjne – Prawo restrukturyzacyjne.

Skontaktuj się z naszym doradcą

Jak postępowanie sanacyjne pomaga dłużnikom?

Początkowo przytoczyliśmy definicję działań sanacyjnych ustanowioną przez ustawodawcę w ustawie – Prawo restrukturyzacyjne.

Lecz to, co można uznać za działania sanacyjne, nie zostało przez prawodawcę sprecyzowane. W związku z tym kwalifikować się będą do nich wszystkie czynności prawne i faktyczne, które w efekcie poprawiają sytuację materialną dłużnika, chroniąc go przed egzekucją ze strony wierzycieli.

Praktycznie rzecz biorąc do działań podlegających sanacji najczęściej zalicza się:

• możliwość redukcji zatrudnienia, która odbywa się na analogicznych zasadach jak w przypadku postępowania upadłościowego,
• zbycie zbędnych składników majątku dłużnika,
• zmianę profilu działalności,
• rozwiązywanie nierentownych dla dłużnika umów (od dnia otwarcia postępowania sanacyjnego wypowiedzenie znaczących umów jest dopuszczalne wyłącznie po wcześniejszym wyrażeniu zgody przez radę wierzycieli (sędziego-komisarza),
• pozyskiwanie nowych kontrahentów do współpracy.

Kiedy można skorzystać z postępowania sanacyjnego?

Postępowanie sanacyjne jako sposób na restrukturyzację oraz oddłużenie firmy funkcjonuje przede wszystkim z myślą o przedsiębiorcach borykających się z ciężką sytuacją finansową, których biznes wisi na włosku.

Nie oznacza to jednak, że wybór ten może zostać dokonany przez każdego.

Ustawodawca nie określił w Prawie restrukturyzacyjnym, jakie przesłanki powinny zostać spełnione, aby móc skorzystać z tego typu postępowania.

Po pierwsze, zważając na obecny stan prawny, nie ma znaczenia, w jakim zakresie wierzytelności osoby zadłużonej mają charakter sporny – to dosyć znacząca różnica względem pozostałych modeli postępowania restrukturyzacyjnego.

Dlatego też postępowanie sanacyjne może być wyborem właściwie każdego dłużnika, który posiada zdolność restrukturyzacyjną, czyli tego, którego obejmują przepisy ustawy - Prawo restrukturyzacyjne.

Z postępowania sanacyjnego najwięcej korzyści wyciągną dłużnicy:

• wymagający holistycznego podejścia i głębokiej modyfikacji struktury firmy,
• którym zależy na restrukturyzacji zadłużenia,
• chcący przywrócić utraconą zdolność do spłaty należności,
• którzy bez powodzenia przeprowadzili inne rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych.

Dowiesz się, czy postępowanie sanacyjne jest przeznaczone właśnie dla Ciebie, nawiązując kontakt z taką osobą, jak licencjonowany doradca restrukturyzacyjny, który może, a to niezbędne, pełnić w trakcie procedury rolę zarządcy.

Kto inicjuje postępowanie sanacyjne?

Sanacja długów nie jest podejmowana z mocy samego prawa, dlatego wszczęcie postępowania sanacyjnego następuje na wniosek dłużnika złożony do właściwego miejscowo sądu gospodarczego – ale nie tylko.

Zgodnie z treścią art. 283. Prawa restrukturyzacyjnego, prawo do złożenia wniosku o otwarcie postępowania sanacyjnego wobec osoby prawnej, która wpisana jest do Krajowego Rejestru Sądowego, przysługuje kuratorowi ustanowionemu przez sąd na podstawie art. 42 § 1 Kodeksu cywilnego.

Oprócz tego, jeżeli mamy do czynienia z dłużnikiem niewypłacalnym, który jest osobą prawną, wniosek ten ma prawo złożyć również jego wierzyciel osobisty.

Kim jest zarządca w postępowaniu sanacyjnym?

Przystępując do postępowania sanacyjnego, należy spodziewać się aktywnego udziału tzw. zarządcy.

Zarządcę w toku postępowania sanacyjnego powołuje sąd, ale może zrobić to również dłużnik, jeśli posiada on na to pisemną zgodę wierzycieli, których suma wierzytelności łącznie przekracza 30%.

Zarządca musi spełniać określone przez prawo kryteria:

• musi być osobą fizyczną lub spółką handlową,
• musi posiadać zdolność do czynności prawnych,
• musi być licencjonowanym doradcą restrukturyzacyjnym.

Aby rozpocząć sanację, obowiązkowo trzeba współpracować z odpowiednim doradcą restrukturyzacyjnym, który sprawuje w postępowaniu funkcję zarządcy.

Jak przebiega postępowanie sanacyjne? – krok po kroku

Złożenie wniosku o otwarcie postępowania sanacyjnego

Procedura sanacyjna rozpoczyna się z dniem złożenia wniosku o otwarcie postępowania sanacyjnego do właściwego miejscowo sądu restrukturyzacyjnego.

Wniosek ten należy koniecznie sporządzić w taki sposób, aby spełniał on warunki pisma procesowego. Warto to zapamiętać, ponieważ w sytuacji wykrycia braków formalnych sąd wezwie wnioskodawcę do ich uzupełnienia. Czas na naniesienie poprawek zwykle wynosi tydzień.

Rozpoznanie wniosku

Rozpoznanie samego wniosku nie powinno trwać dłużej niż dwa tygodnie od dnia jego wpływu albo uzupełnienia ewentualnych braków formalnych przy czym, jeżeli zajdzie konieczność wyznaczenia rozprawy sądowej, termin wydłuża się do sześciu tygodni.

Postanowienie o rozpoczęciu lub odmowie otwarcia postępowania sanacyjnego

W momencie gdy sąd rozpozna złożony wniosek o otwarcie sanacji, wydaje on merytoryczne postanowienie, w którym może albo:

• zadecydować o otwarciu postępowania sanacyjnego – w chwili uprawomocnienia postanowienia rozpoczyna się sanacja, w ramach której można wdrożyć system działań naprawczych i doprowadzić do zawarcia układu z wierzycielami,

albo

• odmówić otwarcia postępowania sanacyjnego – dłużnik ma prawo do zaskarżenia wydanego postanowienia.

Co istotne również wierzyciel ma prawo zaskarżyć postanowienie jednak wyłącznie w zakresie, który tyczy się jurysdykcji sądów polskich.

Etapy postępowania sanacyjnego

Przebieg sanacji długów charakteryzuje się usystematyzowanym przebiegiem.

1. Złożenie wniosku o otwarcie postępowania sanacyjnego.
2. Rozpoznanie wniosku.
3. Postanowienie o otwarciu postępowania sanacyjnego.
4. Złożenie planu restrukturyzacyjnego i spisu wierzytelności.
5. Wdrożenie działań sanacyjnych.
6. Głosowanie wierzycieli nad układem.
7. Uprawomocnienie postanowienia o zatwierdzenie układu.

Plan restrukturyzacyjny

Złożenie planu restrukturyzacyjnego oraz spisu wierzytelności następuje w przeciągu 30 dni od otwarcia postępowania sanacyjnego z inicjatywy zarządcy sanacyjnego działającego w porozumieniu z dłużnikiem.

Po realizacji wspomnianego wcześniej planu w dalszej kolejności zwołuje się zgromadzenie wierzycieli, którzy głosując nad układem, równocześnie dokonują jego oceny pod kątem realizacji.

Układ

Po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności dłużnik ma możliwość zawrzeć z dłużnikami układ.

Cel układu jest jeden – ustanowienie na nowo praw i obowiązków dłużnika, dotyczących stosunków prawnych łączących go z wierzycielami.

Zatwierdzony układ mieści w sobie propozycje zaspokojenia wierzycieli oraz warunki spłaty niespełnionych zobowiązań. Układ może zawierać w sobie również potencjalny zakres rozwiązań poprawiających ekonomiczną sytuację przedsiębiorstwa.

Zakończenie postępowania

Koniec postępowania sanacyjnego ma miejsce w chwili uprawomocnienia lub odmowy postanowienia o zatwierdzenie układu.

Sanacja zakończona sukcesem cechuje się zasadą win-win z tego powodu, iż pozwala dłużnikowi na dalsze prowadzenie biznesu, natomiast wierzyciele zostają zaspokojeni zgodnie z ustaleniami układu, a co się z tym wiąże – odzyskują swoje pieniądze.

Sprawdź: Przyspieszone postępowanie układowe

Ile trwa postępowanie sanacyjne?

Stosownie do ustawy postępowanie sanacyjne powinno trwać do roku, licząc od dnia złożenia wniosku o jego otwarcie.

Praktyka często pokazuje, że jest to termin umowny, albowiem zważywszy na rozpiętość czasową między poszczególnymi sprawami, które mogą przez to ulec wydłużeniu, okres 12 miesięcy rzadko kiedy jest możliwy do zachowania.

Wracając do pytania – ile trwa sanacja długów? Nie można na nie udzielić precyzyjnej odpowiedzi.

Dzieje się tak zwyczajnie dlatego, iż każda sprawa sądowa odznacza się innym czasem trwania. Jedne postępowania są krótsze, a inne dłuższe, zwłaszcza zestawiając ze sobą niewielką ilość sędziów z dużym obłożeniem sprawami.

Zasadniczo przyjmuje się, że proces sanacji trwa w Polsce od 2 do 3 lat, nie nastawiając się na uzyskanie żądanego orzeczenia w czasie krótszym niż pół roku.

Postępowanie sanacyjne – wierzyciele

Warto zwrócić uwagę na kwestię przebiegu postępowania sanacyjnego, które musi odbywać się z poszanowaniem słusznym praw wierzycieli i osób trzecich.

Wyklucza to więc wykorzystywanie sanacji przez dłużnika do „gry na zwłokę”.

Jednakże nie zmienia to faktu, iż zadłużony w dniu otwarcia postępowania sanacyjnego zaczyna być chroniony przed egzekucją ze strony wierzycieli. Zaliczać będziemy do tego też takie postępowania, które zostały wszczęte przez wierzycieli zabezpieczonych rzeczowo.

Rozwijając, polega to na tym, że wszystkie postępowania egzekucyjne, które zostały skierowane do majątku dłużnika wchodzącego w skład masy sanacyjnej, i których rozpoczęcie miało miejsce przed dniem otwarcia postępowania – prawnie ulegają zawieszeniu.

Dodatkowo niedopuszczalne jest skierowanie egzekucji do majątku dłużnika, wchodzącego w skład masy sanacyjnej, a także zabezpieczenie swoich roszczeń na tym majątku.

Skutki sanacji

Otwarcie postępowania sanacyjnego wiąże się z licznymi konsekwencjami będącymi zarówno zaletami z punktu widzenia dłużnika, jak i wadami.

Zalety postępowania sanacyjnego

Wyróżnia się następujące plusy dla dłużnika wynikające z otwarcia postępowania sanacyjnego:

• pełna ochrona przed egzekucją;
• oddłużenie przedsiębiorstwa;
• zmiana struktury firmy na przynoszącą jak największe zyski;
• możliwość negocjacji spłaty zadłużenia;
• poprawa konkurencyjności na rynku;
• uniknięcie upadłości firmy;
• polepszenie kondycji finansowej.

Wady postępowania sanacyjnego

Jak to wszędzie bywa i w tym przypadku występuje rozgraniczenie na pozytywne i negatywne dla dłużnika skutki sanacji. Do wad można zaliczyć:

• wysokie koszty procesu;
• długotrwała procedura;
• konieczność znalezienia przez dłużnika źródeł finansowania;
• odebranie możliwości zarządzania firmą na rzecz zarządcy;
• restrykcyjność nadzoru;
• wygaśnięcie pełnomocnictw, których udzielił dłużnik;
• trudność w zawieraniu nowych umów z kontrahentami;
• możliwość zakwestionowania czynności dłużnika, które sugerują jego „ucieczkę z majątkiem”, dokonanych przed otwarciem postępowania.

Co to jest masa sanacyjna?

Chcąc udzielić prawidłowej odpowiedzi – czym jest masa sanacyjna, należy posłużyć się art. 294 ustawy – Prawo restrukturyzacyjne.

"Z dniem otwarcia postępowania sanacyjnego mienie służące prowadzeniu przedsiębiorstwa oraz mienie należące do dłużnika stają się masą sanacyjną".

W związku z powyższym bez ryzyka błędu można przyjąć termin masy sanacyjnej jako synonim masy układowej, a sztandarową różnicą będzie sposób zarządzania nimi oraz ustalenie ich składu, który w przypadku masy sanacyjnej ustalany jest przez zarządcę.

Składniki masy sanacyjnej określa się na kanwie badań dokumentów osoby zadłużonej, w szczególności dokumentów księgowych, np. faktury oraz rejestrów publicznych, np. księgi wieczyste.

Skontaktuj się z naszym doradcą